Mediacja to próba doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego strony rozwiązania sporu na drodze dobrowolnych rokowań, prowadzonych przy udziale osoby trzeciej jako neutralnego i bezstronnego mediatora, wspierającego i kształtującego przebieg negocjacji. Co więcej rola mediatora sprowadza się także do łagodzenia powstających napięć w toku negocjacji oraz wspomaga strony w procesie porozumienia.
W celu rozpoczęcia mediacji należy w szczególności skontaktować się z wybranym mediatorem, a następie złożyć w sądzie wniosek o przeprowadzenie mediacji. Jeżeli strony nie dokonały wyboru osoby mediatora, sąd kierując je do mediacji, wyznaczy mediatora mającego stosowną wiedzę oraz umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach danego rodzaju, uwzględniając w pierwszej kolejności stałych mediatorów (art. 1839 § 1 kpc). Równocześnie sąd kierując strony do mediacji, wyznaczy czas jej trwania na okres do trzech miesięcy, przy czym na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów, termin do przeprowadzenia mediacji może być przedłużony, o ile będzie to sprzyjać ugodowemu rozwiązaniu sporu. Czas trwania mediacji nie jest wliczany do czasu trwania postępowania sądowego (art. 183 10 § 1 kpc).
Mediator po otrzymaniu postanowienia sądu kontaktuje się ze stronami postępowania mediacyjnego w celu ustalenia terminu i miejsca spotkania. Mediacja, tak jak było to już powiedziane, polega na prowadzeniu negocjacji w obecności bezstronnego mediatora. Negocjacje te mogą odbywać się w bezpośredniej obecności stron, tzw. „twarzą w twarz” lub w drodze indywidualnych spotkań mediatora z każdą ze stron. Nie ma zatem konieczności, aby strony, często skonfliktowane, bezpośrednio się kontaktowały. Ponadto rola mediatora polega na łagodzeniu ewentualnych napięć między stronami. Warto też dodać, że każda ze stron ma prawo odstąpić od negocjacji w dowolnym momencie.
Postępowanie mediacyjne nie jest jawne, a mediator jest zobowiązany do zachowania w tajemnicy wszelkie fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią mediatora z tego obowiązku (art. 184 4 kpc). Z przebiegu mediacji sporządzony zostaje protokół, w którym umieszcza się wyłącznie wynik zakończenia mediacji. Rezultatem mediacji jest albo zawarcie albo też brak ugody przed mediatorem. W sytuacji, gdy strona, po zawarciu ugody w ramach mediacji, złoży w sądzie wniosek o zatwierdzenie ugody, wówczas mediator złoży w tym sądzie protokół. Właściwym do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem będzie sąd właściwy do rozpoznania sprawy według przepisów o właściwości ogólnej lub wyłącznej. Niemniej jednak w przypadku skierowania stron do mediacji, przez sąd prowadzący sprawę, mediator złoży w/w protokół w sądzie rozpoznającym sprawę. (art. 183 12 – 183 13kpc).
Mediacji nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniach upominawczym oraz nakazowym, chyba że doszło do skutecznego wniesienia zarzutów (art.183 8§ 3 kpc). Na drogę postępowania mediacyjnego mogą natomiast zostać skierowane sprawy z zakresu prawa karnego, gospodarczego, prawa pracy czy prawa rodzinnego.
Listy stałych mediatorów oraz wykaz osób, a także instytucji uprawnionych do prowadzenia mediacji w sprawach karnych i nieletnich prowadzi prezes sądu okręgowego. Ponadto dane kontaktowe stałych mediatorów oraz mediatorów z list prowadzonych przez ośrodki mediacyjne znajdują się na stronach internetowych sądów okręgowych.
Autor: Marta Bomba, Magdalena Herman
