Podmiotom, które w swojej działalności zawracają szczególną uwagę , aby prowadzona przez nie działalność była zgodna z krajowymi i międzynarodowymi wymogami prawa, przepisami branżowymi, standardami regulacjami wewnętrznymi oraz zasadami etyki, stają przed dość skomplikowanym zadaniem.
Przepisy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, przeciwdziałania praniu pieniędzy, ochrony środowiska, przepisy antykorupcyjne, Prawo zamówień publicznych, przepisy związane z ochroną danych osobowych, prawo podatkowe to tylko wycinek regulacji narażonych na brak „zgodności”.
Dotychczas kwestie związane z prawem podatkowym było w większości marginalizowane, ale w świetle tego co obserwujemy może być bardzo ryzykowne dla firmy. Zwróćmy uwagę na zmiany legislacyjne , które eliminują niepożądane mechanizmy podatkowe z perspektywy rozwiązań podatkowych , wzmożone kontrole KAS, oraz coraz szersze uprawnienia przyznawane organom podatkowym , oraz coraz dotkliwsza sankcyjność w związku z wykrywanymi nieprawidłowościami powoduje ,że obszar ten zyskuje coraz bardziej na znaczeniu w ogólnym funkcjonowaniu firmy. Daje to silną przesłankę to tego , aby obszar związany ze sprawami podatkowymi funkcjonował w ramach działania systemu zarządzania zgodnością. Należy na kwestie związane z zarządzaniem zgodnością w obszarze podatków spojrzeć z szerszej perspektywy i nie analizować ich wyłącznie z punktu widzenia istniejących ryzyk czy sankcji , ale potraktować posiadanie odpowiednich rozwiązań w tym zakresie jako element budowania wiarygodności firmy i jej pozycji rynkowej.
Zastanówmy się, czy potrafimy prawidłowo zdefiniować termin tax compliance. Słownikowo to nic innego jak przestrzeganie prawa podatkowego . Niemniej termin ten jest bardzo wąsko postrzegany i sprowadza się w zasadzie do takich elementów jak : wypełniania obowiązków związanych z JPK, terminowego składania rocznych zeznań podatkowych( np. CIT-8), prawidłowego wypełniania obowiązków płatnika( np. PIT-4R), uiszczania w terminie podatków czy zaliczek ( np. VAT).
Należy jednak wskazać, że powyższy katalog jest niewystarczający i może skutkować brakiem zgodności w obszarze podatków i dodatkowo rozważyć zagadnienia związane z klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania , przepisami o zagranicznych spółkach kontrolowanych , weryfikacją kontrahentów pod kątem karuzel VAT, regulacjami w obszarze schematów podatkowych.
Konsekwencjami dla firmy związanymi z brakiem systemu zarządzania zgodnością w obszarze podatków może być zapłata zaległego podatku wraz z odsetkami za zwłokę . Ale czy tylko ? Z reguły wykrycie przez organy skarbowe w trakcie kontroli uchybień podatkowych może się wiązać z innymi negatywnymi skutkami, takimi jak : zabezpieczenie, domiar podatku, sankcja Vat, konfiskata rozszerzona czy konsekwencje karne przewidziane w Kodeksie karno – skarbowym. Nadmienić należy , że odpowiedzialność taka poniesie nie spółka, ale osoby fizyczne , którym będzie można przypisać sprawstwo, współsprawstwo, pomocnictwo w popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, czyli członkowie kadry zarządzającej firmą o ile organy skarbowe w toku postępowania dowiodą im winę , ale nie jest to oczywiste czy chodzi o wszystkich członków zarządu , czy tylko o prezesa zarządu, czy może zachodzi ryzyko objęcia odpowiedzialnością takich osób jak dyrektor finansowy lub osoba zatrudniona na stanowisku głównego księgowego. Ogólnikowość tych regulacji stwarza zatem znaczące ryzyko odpowiedzialności przez osoby , które nie zawsze mogą być ryzyka świadome.
Czynnością , która może zwolnić nas od odpowiedzialności jest chociażby złożenie czynnego żalu czy zawiadomienie organu ścigania przez potencjalnego sprawcę o tym , że ów sprawca popełnił czyn zabroniony. W przypadku złożenia czynnego żalu w sposób skuteczny sprawca nie podlega karze co oznacza , że postępowanie karno-skarbowe nie wszczyna się , a postępowanie należy umorzyć.
Sankcja karna za popełnienie czynów wskazanych z Kodeksie karno-skarbowym uzależniona jest m.in. od rozmiaru uszczuplenia należności publicznoprawnej oraz możliwości zarobkowych sprawcy( w przypadku kary grzywny). W sytuacjach , w których sprawa karno-skarbowa znajduje finał przed sądem , decyzję co do wymiaru kary podejmuje sąd karny na podstawie reguł przewidzianych w kodeksie karno-skarbowym.
Grzegorz Szajerka | Prawnik /Ekspert ds. compliance
