Kiedy udziały w spółce są umarzane z automatu

Umorzenie udziałów wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.) może nastąpić automatycznie.

Czy jednak w takim przypadku w umowie spółki musi być zapis, że udziały ulegają umorzeniu — bez powzięcia uchwały wspólników — w razie ziszczenia się konkretnego zdarzenia? Tak, automatyczne umorzenie udziałów polega na tym, że udziały umarzają się z automatu wraz z powstaniem zdarzenia, które wskazano w umowie spółki.

Zgodnie z kodeksem spółek handlowych wyróżniamy dwa rodzaje umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to umorzenie dobrowolne, wymagające każdorazowo zgody wspólnika, oraz umorzenie przymusowe, które dla swej ważności takiej zgody nie wymaga.Jednym z rodzajów przymusowego umorzenia udziałów jest właśnie umorzenie zwane automatycznym.

Zgodnie z art. 199 par. 4 k.s.h. umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników. Stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym. Z kolei par. 5 stanowi, że w przypadku ziszczenia się określonego w umowie spółki zdarzenia, o którym mowa w par. 4, zarząd powinien powziąć niezwłocznie uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego, chyba że umorzenie udziału następuje z czystego zysku.

Aby mogło dojść do takiego umorzenia udziałów, umowa spółki musi jednoznacznie wskazywać, że w razie ziszczenia się określonego zdarzenia udział ulegnie umorzeniu bez konieczności podejmowania w tym przedmiocie uchwały zgromadzenia wspólników. Zdarzenie to musi być opisane w sposób szczegółowy i wyczerpujący. Nigdzie w przepisach nie ma zamkniętego wyliczenia, co może stanowić taką przyczynę. Wspólnicy mają zatem swobodę w jej ustalaniu, muszą jedynie dochować wymogów szczegółowości opisu. W doktrynie wskazuje się następujące przykłady takich zdarzeń: osiągnięcie przez jednego ze wspólników określonego udziału w kapitale zakładowym spółki lub osiąganie określonych wyników finansowych przez spółkę.

W kwestii tej wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Białymstoku (wyrok z 1 lutego 2018 r., sygn. akt: I AGa 23/18). Sąd ten wskazał m.in.: „w piśmiennictwie i orzecznictwie przyjmuje się, że szczególny charakter automatycznego umorzenia udziałów wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga wprowadzenia w umowie spółki ścisłego oznaczenia zdarzenia stanowiącego przesłankę umorzenia, wyraźnego wyłączenia konieczności podejmowania uchwały przez wspólników czy przyznania w tym zakresie kompetencji zarządowi. Zdarzenie to powinno mieć charakter jednostkowy, obiektywnie sprawdzalny, pozwalający na łatwe ustalenie czasu jego wystąpienia. Określenie zdarzeń, których ziszczenie powoduje automatyzm umorzenia musi być na tyle konkretne, aby nie było żadnych wątpliwości co do ich istoty i wystąpienia”.

Należy też pamiętać, że umowa spółki powinna wskazywać sposób ustalenia wynagrodzenia za umorzony udział przy uwzględnieniu wynagrodzenia minimalnego (art. 199 par. 4 zdanie 2 w związku z par. 2 zdanie 2 k.s.h.). Finansowanie takiego automatycznego umorzenia może być dokonane z czystego zysku lub z obniżenia kapitału zakładowego. Jeśli następuje w trybie obniżenia kapitału zakładowego to zarząd, a nie zgromadzenie wspólników podejmuje uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego.

Marta Orlikowska | Adwokat Grupa Prawna Togatus

https://www.pb.pl/kiedy-udzialy-w-spolce-sa-umarzane-z-automatu-970725