Czy możliwe jest zatrudnienie wspólnika w spółce z o.o. na umowę o pracę?
Takie pytanie często zadają sobie udziałowcy tego rodzaju spółek. Zgodnie z ugruntowanym już orzecznictwem zatrudnienie wspólnika w spółce z o.o. na umowę o pracę jest możliwe w spółkach wieloosobowych (choćby dwuosobowych) — o ile wspólnik zatrudniony na umowę o pracę nie ma pakietu większościowego udziałów (wyrok Sądu Najwyższego sygn. akt I UK 8/11).
W myśl art. 22 kodeksu pracy cechami charakterystycznymi dla stosunku pracy są: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatność. W praktyce wątpliwości najczęściej budzi kwestia podporządkowania w przypadku zatrudniania wspólników spółki z o.o. Kwestia ta wielokrotnie była przedmiotem sporów powstałych najczęściej na tle negatywnych dla wspólników decyzji ZUS, z których wynikało, że wspólnik zatrudniony na umowę o pracę nie podlegał obowiązkowemu ubezpieczaniu społecznemu.
W utrwalonym już orzecznictwie uznaje się, że zatrudnienie wspólnika na umowę o pracę jest dopuszczalne. W orzeczeniu Sądu Najwyższego z 12 maja 2011 r. (II UK 20/11) wskazano m.in. że status pracowniczy osób sprawujących funkcje organów zarządzających zakładami pracy (w tym także funkcję członka zarządu spółki) nie wynika z faktu spełniania przez te osoby wszystkich cech stosunku pracy z art. 22 § 1 kodeksu pracy, lecz z decyzji ustawodawcy o włączeniu tych osób do kategorii pracowników — mimo pojmowanego w tradycyjny sposób braku podporządkowania kierownictwu pracodawcy.
Najczęściej wspólnicy będą zatrudniani w spółce z o.o. jako członkowie kadry zarządzającej, członkowie zarządu. Jeśli tylko nie mamy do czynienia ze spółką jednoosobową, w której umowa zawierana byłaby z „samym sobą” (przez co uznaje się ją za niedopuszczalną), jest to zgodne z prawem. W wyroku Sądu Najwyższego z 16 grudnia 2008 r. w sprawie sygn. akt I UK 162/08, stwierdzono wprost, że wspólnik dwuosobowej sp. z o.o., który w charakterze pracownika osobiście zarządza zakładem pracy w imieniu takiego pracodawcy (art. 31 k.p. w zw. z art. 22 § 1 i § 11 k.p.), jest obowiązkowo objęty pracowniczym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym, co nie może być uznane za sprzeczne z prawem ani nie stanowi obejścia ustawy w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.
Należy jednak pamiętać o odpowiedniej formie umowy. Art. 210 kodeksu spółek handlowych zastrzega szczególną reprezentację spółki w umowach z członkami zarządu (w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników). Jeśli wspólnik będzie zatrudniony nie w zarządzie, lecz na innym stanowisku, to spółka powinna być reprezentowana przy zawieraniu umowy o pracę zgodnie z art. 31 § 1 kodeksu pracy i zgodnie z zasadą reprezentacji spółki.
Marta Orlikowska | Adwokat Grupa Prawna Togatus
