Postępowanie o wyjawienie majątku dłużnika zostało uregulowane w art. 913 i nast. Kodeksu postępowania cywilnego. Rozpoczyna się ono złożeniem do Sądu wniosku o wyjawienie majątku dłużnika.
W pierwszej kolejności wniosek będzie podlegał wstępnemu badaniu pod kątem spełnienia przesłanek formalnych oraz wymogów pisma procesowego określonych w art. 126 kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli nie będzie on zawierał żadnych braków w tym zakresie zostaje rozpatrzony przez Sąd na posiedzeniu jawnym, na które obligatoryjnie zostają wezwane strony w celu ich wysłuchania. Natomiast jeżeli wniosek będzie zawierał braki formalne takie jak na przykład brak podpisu, wnioskodawca zostanie wezwany do ich uzupełnienia.
Każdorazowo rozstrzygnięcie w przedmiocie wyjawienia majątku zapada w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie. W przypadku uwzględnienia wniosku postanowienie o nakazaniu dłużnikowi wyjawienia majątku i złożenia przyrzeczenia wykonywane jest niezwłocznie, aczkolwiek w uzasadnionych wypadkach sąd może wyznaczyć dłużnikowi termin nie dłuższy niż tydzień. Jeżeli dłużnik nie ma zdolności procesowej, wykaz i przyczeszecie zobowiązany jest złożyć jego opiekun prawny.
W sytuacji, kiedy dłużnik bez usprawiedliwionej przyczyny nie stawi się do sądu w celu złożenia wykazu lub przyrzeczenia albo stawiwszy się wykazu nie złoży lub odmówi odpowiedzi na zadane mu pytanie albo odmówi złożenia przyrzeczenia, sąd może skazać go na grzywnę lub nakazać przymusowe doprowadzenie oraz może zastosować areszt nieprzekraczający miesiąca, z uwzględnieniem art. 276 § 2. O skutkach tych dłużnik powinien być pouczony w wezwaniu na posiedzenie. W razie wykonania czynności przez dłużnika lub umorzenia postępowania, grzywny niezapłacone do tego czasu ulegają umorzeniu. Jednakże w razie zastosowania przez sąd środków przymusu dłużnik może w każdej chwili złożyć wykaz i przyrzeczenie. W wypadku zaś, gdy zastosowano wobec niego areszt, dłużnik może domagać się stawienia go przed sąd w celu złożenia wykazu i przyrzeczenia. W takiej sytuacji sąd, nie wzywając wierzyciela, niezwłocznie przyjmie wykaz i odbierze przyrzeczenie, po czym zwolni dłużnika.
Niemniej jednak wierzyciel, który nie był obecny przy tych czynnościach, może żądać ponownego wezwania dłużnika w celu zadania mu pytań zmierzających do wykrycia przedmiotów, do których mogłaby być skierowana egzekucja. Niestawiennictwo dłużnika lub odmowa odpowiedzi albo dodatkowego złożenia przyrzeczenia pociąga za sobą skutki wymienione powyżej. O skutkach tych dłużnik powinien być pouczony w wezwaniu na posiedzenie.
Ponadto pamiętać należy, iż jeżeli ten sam lub inny wierzyciel tego zażąda, a od złożenia przyrzeczenia przez dłużnika lub wyczerpania środków przymusu upłyną okres jednego roku, dłużnik zobowiązany będzie do złożenia nowego wykazu i przyrzeczenia.
Na sam koniec należy dodać, iż zobowiązanie przez sąd dłużnika do wyjawienia majątku pociąga za sobą długoterminowe skutki w stosunku do dłużnika. Zostaje on bowiem, na podstawie art. 55 pkt 3 ustawy o krajowym rejestrze sądowym, wpisany przez sąd z urzędu do rejestru dłużników niewypłacalnych w którym figurować będzie przez okres 10 lat.
Autor: Lidia Makarewicz
